Hałas
Hałas w środowisku pracy
Wykonujemy badania hałasu i jeśli potrzeba dobieramy ochronniki słuchu metodą pasm oktawowych, lub uproszczoną. Posiadana wiedza i doświadczenie pozwala nam na doradzenie, jak można ograniczyć poziom hałasu na stanowiskach pracy.
Hałas to wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, uciążliwe lub szkodliwe dźwięki oddziałujące na zmysł i narząd słuchu, na pozostałe zmysły oraz części organizmu człowieka.
Poniżej dla zainteresowanych nieco informacji o hałasie w środowisku pracy.
WYPEŁNIJ ZLECENIE I ZAMÓW NASZE USŁUGI
Podobnie jak inne dźwięki, hałas to drgania wprawionych w ruch cząsteczek powietrza rozchodzące się w postaci fal akustycznych. Podstawowymi wielkościami charakteryzującymi hałas są ciśnienie akustyczne i częstotliwość. Ciśnienie akustyczne p, wyrażane w pascalach (Pa), to różnica między chwilową wartością ciśnienia powietrza w momencie przejścia fali akustycznej, a wartością ciśnienia atmosferycznego. Różnica ta wywołana jest drganiami cząsteczek powietrza. Hałasy o niskich poziomach ciśnienia akustycznego odbierane są jako ciche, a o wysokich poziomach ciśnienia akustycznego jako głośne.
Aby uwzględnić właściwości ludzkiego słuchu, a w szczególności zmianę jego czułości w zależności od częstotliwości hałasu, w praktyce pomiarowej stosuje się także poziomy ciśnienia akustycznego skorygowane odpowiednimi charakterystykami częstotliwościowymi(charakterystyki A, C, i G).
Hałas jest czynnikiem szkodliwym – uszkadza słuch i może doprowadzić do jego utraty. Co więcej, hałas uszkadza nie tylko narząd słuchu, stwierdzono bowiem, że pod wpływem hałasu następuje skurcz drobnych naczyń tętniczych, występują zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego i pokarmowego, zakłócenia wzroku (np. upośledzenie rozróżniania barw i ograniczenie pola widzenia), obniża się precyzja ruchów, zmniejsza wydolność psychiczna i fizyczna. Najwyższe dopuszczalne natężenie hałasu – w odniesieniu do poziomu ekspozycji odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy – wynosi 85 dB, przy czym wartość progu działania wynosi 80 dB. Wartość 80 dB jako sygnał alarmowy zbliżania się do niebezpiecznego progu NDN. Do określenia dokładnych wartości hałasu dopuszczalnego trzeba brać pod uwagę m.in. czas działania hałasu oraz jego maksymalne i szczytowe wartości.
Wartości te są następujące:
1) dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8–godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy – wartość NDN wynosi 85 dB;
2) maksymalny poziom dźwięku A nie może przekroczyć 115 dB;
3) szczytowy poziom dźwięku C nie może przekroczyć wartości 135 dB.
Szczególną ochroną przed hałasem w środowisku pracy są objęci młodociani oraz kobiety w ciąży.
W myśl zapisów zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym, wzbronione jest zatrudnianie ich na stanowiskach pracy, na których poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy przekracza wartość 80 dB, szczytowy poziom dźwięku C – wartość 130 dB, a maksymalny poziom dźwięku A – wartość 110 dB.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 30 lipca 2002 r. (zmieniającym rozporządzenie z 10 kwietnia 1996 r. ) w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom, nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży w środowisku, w którym poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy przekracza wartość 65 dB, szczytowy poziom dźwięku C – wartość 130 dB, a maksymalny poziom dźwięku A – wartość 110 dB.
Istnieje wiele metod ochrony przed hałasem w pracy. Popularną metodą jest wyciszenie źródła hałasu. Należy dążyć do takiego obudowania lub ustawienia maszyn, aby dźwięki przez nie emitowane nie nakładały się na siebie i nie nasilały hałasu ogólnego. Inna metodą jest komasowanie hałaśliwych urządzeń w jednym miejscu i poprzez automatyzację zakładu ograniczanie liczby osób zagrożonych. Ci pracownicy, którzy muszą zostać w niebezpiecznych miejscach, należy wyposażyć w specjalne środki ochrony i ograniczyć czas ekspozycji. Dobre rezultaty uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnych ekranów dźwiękochłonnych, paneli, materiałów oraz konstrukcji dźwiękoizolacyjnych i dźwiękochłonnych. Do podstawowych środków ochrony indywidualnej zaliczają się ochronniki słuchu – popularnie zwane nausznikami lub słuchawkami, choć ani nie chronią przed mrozem, ani nie służą do słuchania. Wszystkie te metody nie zmieniają jednak faktu, że podstawową metodą walki z hałasem jest likwidowanie jego źródeł i nietworzenie nowych.
W przypadku, gdy ze względów technicznych nie ma możliwości zmniejszenia hałasu poniżej wartości wyżej podanych, pracownicy są obowiązani stosować ochronniki słuchu dobrane do wielkości charakteryzujących hałas. Strefy pracy wymagające stosowania ochronników słuchu należy oznakować i odgrodzić, a dostęp do nich ograniczyć.
Ze względu na zakres częstotliwości rozróżnia się:
• Hałas infradźwiękowy, który zawiera składowe o częstotliwościach infradźwiękowych (niesłyszalnych) od 1 do 20 Hz i niskich częstotliwości słyszalnych. Ostatnio dość powszechnie dla hałasu o częstotliwościach od około 10 do 250 Hz jest stosowane określenie hałas niskoczęstotliwościowy.
• Hałas słyszalny, który zawiera składowe o częstotliwościach od 20 Hz do 20 kHz.
• Hałas ultradźwiękowy, który zawiera składowe o częstotliwościach słyszalnych i ultradźwiękowych od 10 do 40 kHz.
Skutki oddziaływania hałasu na organizm ludzki:
Negatywne oddziaływanie hałasu na organizm człowieka jest utożsamiane przede wszystkim z bezpośrednim oddziaływaniem na narząd słuchu. Szkodliwość oddziaływania hałasu zależy od poziomu ciśnienia akustycznego oraz czasu trwania narażenia, czyli tzw. „dawki” hałasu. Innymi słowy, im wyższy jest poziom ciśnienia akustycznego i dłuższy czas narażenia na hałas, tym jest on bardziej szkodliwy. Wartość ciśnienia akustycznego, przy której zaczynamy słyszeć określony dźwięk, nazywana jest progiem słyszenia.
Podstawowym skutkiem oddziaływania hałasu na narząd słuchu jest czasowe lub trwałe przesunięcie progu słyszenia.
Czasowe przesunięcie progu słyszenia jest swego rodzaju reakcją obronną organizmu na
nadmierny hałas i ustępuje po upływie określonego czasu. Trwałe przesunięcie progu słyszenia jest nieodwracalne i wynika z wywołanych hałasem zmian w uchu środkowym i wewnętrznym. Do trwałych ubytków słuchu dochodzi najczęściej w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o poziomach dźwięku A przekraczających 80 dB. Powstawanie uszkodzeń słuchu jest najczęściej procesem powolnym – ubytki słuchu pojawiają się stopniowo. Z tego powodu osoby narażone na nadmierny hałas często nie dostrzegają jego negatywnego oddziaływania aż do momentu, w którym okazuje się, że nastąpiło u nich nieodwracalne uszkodzenie słuchu.
Trwały ubytek słuchu spowodowany hałasem w miejscu pracy, przy spełnieniu odpowiednich kryteriów może być taktowany jako choroba zawodowa. Jednoczesny kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi (tzw. substancjami ototoksycznymi, na przykład toluenem) i narażenie na hałas może znacznie zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzenia słuchu. Hałasy o wysokich szczytowych poziomach ciśnienia akustycznego, rzędu 130 – 140 dB (w szczególności hałasy impulsowe), stają się czynnikiem niebezpiecznym środowiska pracy, gdyż narażenie na hałas o takich poziomach może prowadzić do natychmiastowego i nieodwracalnego uszkodzenia słuchu (w wyniku mechanicznych uszkodzeń narządu słuchu).
Poza słuchowe skutki oddziaływania hałasu nie są jeszcze w pełni rozpoznane. Badania wskazują, że po przekroczeniu przez hałas poziomu dźwięku A rzędu 75 dB, występują wyraźne zaburzenia funkcji fizjologicznych organizmu, wynikające z powiązania narządu słuchu z innymi układami organizmu człowieka (między innymi układem wegetatywnym i krążenia). Hałas o poziomie dźwięku A nieprzekraczającym 80 dB może mieć istotny wpływ na wydajność pracy i jakość realizowanych zadań. Ogranicza on zdolność do koncentracji uwagi, utrudnia wykonywanie prac precyzyjnych i koncepcyjnych oraz przyczynia się do pogorszenia zrozumiałości mowy i percepcji sygnałów ostrzegawczych. Z tego względu jest traktowany jako czynnik uciążliwy w środowisku pracy.